توضیحات
فولاد زنگ نزن یا استنلس استیل، آلیاژی از آهن است که با افزودن حداقل 10.5 درصد کروم و اغلب مقادیری نیکل، مولیبدن و سایر عناصر، مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگزدگی پیدا میکند. این ویژگی به دلیل تشکیل لایه اکسید کروم روی سطح فولاد است که از نفوذ اکسیژن به لایه‌های زیرین جلوگیری کرده و حتی در صورت آسیب، قابلیت ترمیم خود را دارد. فولادهای زنگ نزن به طور کلی به سه دسته اصلی سری 200، سری 300 و سری 400 تقسیم میشوند، و هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. همچنین، این فولاد در رده‌های ساختاری مختلف تولید میشود:
-
آستنیتی: پرکاربردترین نوع، غیرمغناطیسی با مقاومت عالی در برابر خوردگی. سری 300 (مانند 304، 309، 310، 316) و سری 200 از این نوع هستند. گرید 304 به دلیل مقاومت و شکلپذیری خوب در لوازم آشپزخانه (مانند سینک، قاشق و چنگال) و تجهیزات پزشکی استفاده میشود. گرید 309 و 310 به دلیل مقاومت در برابر دمای بالا در کوره‌ها و مبدلهای حرارتی کاربرد دارند. گرید 316 با افزودن مولیبدن، مقاومت بیشتری در برابر خوردگی شیمیایی دارد و در محیطهای دریایی استفاده میشود. سری 200 (مانند 201 و 202) نیکل کمتری دارد و ارزانتر است، اما مقاومت کمتری نسبت به سری 300 دارد و در کاربردهای عمومی‌تر مانند ظروف ارزانقیمت استفاده میشود.
-
فریتی: مغناطیسی، با مقاومت خوب در برابر خوردگی اما کمتر از آستنیتی. سری 400 (مانند 430 و 409) در این دسته قرار می‌گیرند و در اگزوز خودروها و لوازم خانگی کاربرد دارند.
-
مارتنزیتی: سخت و مقاوم، اما با مقاومت کمتر در برابر خوردگی. گریدهای سری 400 (مانند 410 و 420) در این دسته هستند و در ساخت ابزارآلات، چاقو و قطعات صنعتی استفاده میشوند.
-
دوپلکس: ترکیبی از آستنیتی و فریتی، با استحکام بالا و مقاومت عالی در برابر خوردگی تنشی. در صنایع نفت و گاز (مانند خطوط لوله) کاربرد دارد.
-
رسوبسختشونده: با استحکام بالا و قابلیت سخت‌کاری از طریق عملیات حرارتی، در صنایع هوافضا و کاربردهای خاص استفاده میشود.
فولاد زنگ نزن به دلیل استحکام، دوام و ظاهر براق، انتخابی ایده‌آل برای کاربردهایی است که نیاز به مقاومت در برابر شرایط محیطی سخت و زیبایی ظاهری دارند. کشف این آلیاژ در سال 1913 توسط هری بریرلی به صورت تصادفی انجام شد، زمانی که او متوجه شد آلیاژی با 14 درصد کروم در برابر زنگزدگی مقاوم است. امروزه فولاد زنگ نزن در صنایع مختلف از جمله هوافضا، پتروشیمی، و دکوراسیون داخلی نقش کلیدی دارد.
